آية اللَّه العظمى آقاى حاج شيخ مجد الدين (مجد العلماء) نجفى (1403 - 1326 ق)
نام - پدر - مادر - ولادت
نام : محمد على كه مهجور مانده است .
لقب : در كودكى به ايشان امجد الدين مىگفتند و والدشان رساله امجديه را به نام ايشان تصنيف فرمود، در جوانى به مجد الدين لقب گرفتند و در بزرگسالى از طرف مردم مجد العلماء خوانده مىشدند و لقب ايشان بر اسم مقدّم شده و همواره به لقب خوانده مىشدند .
پدر : آية اللَّه العظمى علامه ابو المجد شيخ محمد رضا نجفى اصفهانى قدس سره .
مادر : علويه زهرا بيگم در گذشته به سال 1356 دختر سيد العلماء آية اللَّه سيد محمد امامى خاتون آبادى اصفهانى نجفى .
زمان ولادت : روز 23 جمادى الاولى 1326 .
مكان ولادت : در نوع تراجم ايشان محل ولادتشان نجف اشرف ذكر شده است و لكن معلم حبيب آبادى صاحب مكارم الآثار در مقالهاى كه روزنامه عرفان(69) بعد از فوت والدشان منتشر نموده ولادت ايشان را در كربلا نوشته است و همچنين محقق توانا آقاى سيد محمد رضا حسينى جلالى دامت بركاته(70) نيز با توجه به مقاله معلم ولادت معظم له در كربلا را صحيح دانستهاند، ولى چون شرح حالى كه از ايشان در مقدمه رساله امجديه(71) به طبع رسيده، زير نظر خودشان تنظيم گرديده، و
صفحه 120
در آنجا ولادت در نجف اشرف ذكر شده است(72) بنابر اين در اينكه ولادتشان در نجف اشرف واقع شده باشد و نه كربلا ترديدى باقى نخواهد ماند و مؤيد اين معنى اينكه در شناسنامه ايشان نيز محل تولد نجف اشرف ذكر شده است .
تحصيلات واساتيد
دانش اندوزى را در نجف اشرف در حالى آغاز نمود كه طفل بود و به همراه پدر و خانواده در سال 1333 به اصفهان مهاجرت كرد و در اصفهان سطح اولى را در نزد اساتيد فن از آن جمله : آية اللَّه حاج شيخ على مدرس يزدى متوفى 1351 و آية اللَّه سيد ميرزا اردستانى متوفى 1351 و پس از آن سطح عالى را از محضر حضرات آيات : حاج آقا رحيم ارباب متوفى 1396 و حاج آقا منير الدين بروجردى (1342 - 1269 ق) و حاج ميرزا محمد صادق خاتون آبادى متوفى 1348 ق و سيد محمد نجف آبادى (1358 - 1294 ق) فراگرفت .
پس از آن درس خارج فقه و اصول را نيز از محضر پدر بزرگوارش علامه شيخ محمد رضا نجفى استفاده كرد مضافاً بر اينكه تا آخر زمان حيات دو استاد آخر سطحش در درس خارج آنها نيز حاضر مىگشت يعنى آيتين خاتون آبادى و سيد محمد نجف آبادى و در مدتى كه والد ماجدش در قم مشرف بودند و معظم له نيز در خدمتشان بوده به درس حضرت آية اللَّه موسس حاج شيخ عبدالكريم حائرى يزدى متوفى 1355 ق حاضر مىشد و همچنين در اصفهان نيز از درس عموى بزرگوارشان شهيد آية اللَّه حاج آقا نور اللَّه نجفى (1346 - 1278 ق) بهرمند شدهاند .
صفحه 121
آية اللَّه مجد العلماء نجفى در تاريخ هشتم ربيع الثانى 1342 در سن 16 سالگى
صفحه 122
آية اللَّه مجد العلماء نجفى در سن جوانى در جمع دوستان
صفحه 123
ولى بيشترين استفاده ايشان در فقه و اصول و رياضى و هيئت از والد بزرگوارشان بوده و حضور در درس پدر ساليان متمادى به طول كشيده است . و از والدشان در نهايت تصديق به اجتهاد معظم له كتباً صادر شده است . و اجتهاد ايشان حتى در نزد مراجع نجف اشرف نيز به اثبات مىرسد كه مرجع على الاطلاق شيعه در آن عصر يعنى مرحوم آية اللَّه سيد ابو الحسن اصفهانى طاب ثراه نيز براى معظم له اجازه اجتهاد صادر و به اصفهان مىفرستند .
مشايخ روايت و مجازين از وى
از مشايخ اجازه معظم له در نقل حديث تا كنون فقط دو نفر را مىشناسيم :
والد علامه ايشان مرحوم آية اللَّه ابى المجد شيخ محمد رضا نجفى قدس سره .
مرجع على الاطلاق شيعه آية اللَّه سيد ابو الحسن اصفهانى قدس سره .
و از مجازين از ايشان فقط يكنفر را مىشناسيم :
فرزندشان مرحوم آية اللَّه استاد آقاى حاج شيخ مهدى غياث الدين مجد الاسلام نجفى طاب ثراه .
صفحه 124
اجازه اجتهاد آية اللَّه مجد العلماء نجفى از پدر نامور (قدّس سرهما)
صفحه 125
اجازه اجتهاد آية اللَّه مجد العلماء نجفى از مرجع الشيعه آية اللَّه سيد ابو الحسن اصفهانى
صفحه 126
در كلام ديگران
1 - والد بزرگوارش در پايان رساله امجديه كه به نام ايشان تأليف فرموده است چنين مىنويسد : « چون سال تأليف رساله مصادف بود با سال اوّل وجوب روزه مر قرة العين معظم نخبة ارباب الفهم والاستعداد و المرجو لإحياء مراسم اجداده الامجاد آقا شيخ امجد الدين أبقاه اللَّه خلفاً عن سلفه الماضين وجعله علماً يهتدى به في الدنيا والدين او را مخاطب در اين رساله داشتم و نام آن را رساله امجديه گذاشتم، شايد اخوان مؤمنين اگر از اين رساله منتفع شوند او را از دعاى خير فراموش نكنند و سعادت دارين را براى او از حق تعالى بخواهند »(73) .
2 - مرحوم آية اللَّه حاج سيد مصطفى مهدوى هرستانى قدس سره كه از شاگردان و مجازين از آية اللَّه ابى المجد شيخ محمد رضا نجفى طاب ثراه مىباشد مكرر براى صاحب اين قلم نقل مىفرمود كه مرحوم پدرشان ابو المجد در حق فرزندشان مىفرمودند : « مجد ما در علم هيئت استاد است »(74) .
3 - علامه طهرانى در پايان شرح حال پدرشان در نقباء البشر مىنويسد : « ... و فرزند او شيخ مجد الدين امروز از علماء و ائمه جماعت در اصفهان است »(75) .
4 - دانشمند مورخ شيخ محمد على معلم حبيب آبادى صاحب مكارم الآثار در پايان مقالهاى كهبعد از فوت مرحوم والدشان در روزنامه عرفان كه آنروز در اصفهان منتشر شده است چنين مىنگارد : « ... و آقاى مجد العلماء پسر بزرگ آن مرحوم در حدود سال هزار و سيصد و بيست و شش يا قدرى پس و پيش در كربلا متولد شده و در خدمت پدر نامور تحصيلات خود را در علوم فقه و اصول و هيئت
صفحه 127
و رياضى قديم به پايان آورده و بزيور اجتهاد زينت يافته و به تصديق اجتهاد و اجازات روايت از آن فقيد مرحوم سرافراز گشته و اينك به جاى وى در مسجد نو امامت مىنمايد »(76) .
5 - دانشمند محترم مرحوم آقاى حاج شيخ محمد رازى در گنجينه دانشمندان مىنويسد : « حضرت آية اللَّه آقاى حاج شيخ مجد الدين نجفى فرزند ارشد مرحوم آية اللَّه العظمى ابو المجد آقا شيخ محمد رضا نجفى ابن عالم ربانى شيخ محمد حسين ابن علامه محقق حاج شيخ محمد باقر طاب ثراهم معروف به مجد العلماء ... در ماه شوال 1394 ه كه براى امرى به اصفهان رفتم در مسجد نو موفق به زيارتشان شده و از سيماى ملكوتى آن جناب مستنير گرديدم آثار و علائم ربانيين را از چهره منيرش مشاهده كردم و بايد همينطور باشند زيرا فرزند ارجمند آية اللَّه العظمى آقا رضا كه مجسمه علم و كمال و حفيد عالم ربانى و آيت سبحانى حاج شيخ محمد حسين نجفى هستند كه داراى كرامات و مقامات معنوى بوده و مرحوم آية اللَّه حاج آقا نور اللَّه اصفهانى كتابى در شرح زندگانى آن بزرگوار و حالاتش نوشته است »(77) .
6 - علامه مهدوى رحمه الله در كتاب « دانشمندان و بزرگان اصفهان » در شرح حال پدرشان بعد از ذكر رساله امجديه مىنويسد : « امجديه در اعمال ماه رمضان به نام فرزندش عالم زاهد ورع مجد العلماء »(78) .
7 - همچنين علامه مهدوى در « تاريخ علمى و اجتماعى اصفهان در دو قرن اخير » چنين مىنگارد : « مرحوم مجد العلماء رضوان اللَّه عليه : عالم عامل و فقيه كامل و مفسر اديب، جليل القدر، عظيم المنزلة، استاد رياضى و هيئت، جامع معقول و منقول، حاوى فروع و اصول، از مدرسين خارج فقه و اصول در مدرسه
صفحه 128
مرحوم ثقة الاسلام عموى والد بزرگوارشان، وامام جماعت مورد وثوق قاطبه طبقات اجتماع در مسجد نو بازار، آثار زهد و تقوى از سيماى او نمودار كه « سيماهم في وجوههم من أثر السجود » بيشتر از چهل سال پس از فوت پدر در مسجد ايشان در ظهر و شب اقامه جماعت مىنمود و عده كثيرى از مؤمنين حضور به جماعتش را غنيمت مىشمردند »(79) .
8 - آقاى دكتر محمد باقر كتابى در « رجال اصفهان » در ضمن شرح حال پدر ايشان مرقوم مىفرمايند : « ... شيخ قبل از ظهرها در مسجد نو بازار تدريس مىنمود و بسيارى از فضلاى اصفهان به درس او حاضر مىشدند و در همان مسجد اقامه جماعت مىنمود و بعد از ايشان فرزند ارشدشان آية اللَّه مجد العلماء به اقامه جماعت مىپردازند و در مدرسه مرحوم حاج شيخ محمد على نجفى هم به تدريس اشتغال دارند، مخصوصاً درس هيئت ايشان بين طلاب معروف است »(80) .
9 - علامه محقق آقاى سيد حجة موحد ابطحى مىنويسد : « از آثار ارزشمند شخصيت آقا شيخ محمد رضا مسجد شاهى فرزند برومندشان مرحوم آية اللَّه حاج شيخ مجد الدين نجفى ملقب به مجد العلماء متوفى 1403 قمرى مىباشد كه مجتهدى مدرس و عالمى متواضع بودند و از علماء جليل القدر در حوزه علميه اصفهان به شمار مىرفتند و در مدرسه مرحوم حاج شيخ محمد على و نيز مسجد نوبازار در رشتههاى فقه و اصول و تفسير و رياضى و هيئت تدريس مىنمودند و شخصيتى جامع كمالات به شمار مىرفتند »(81) .
10 - و همچنين در معرفى مدرسه آية اللَّه العظمى آقاى حاج شيخ محمد على نجفى معروف به ثقة الاسلام طاب ثراه و مدرسين والا مقام آن مىفرمايد : « مدرس و مجتهد بزرگوار مرحوم حاج شيخ مجد الدين نجفى متوفاى 1403 قمرى
صفحه 129
كه از چهرههاى مشهور و از مدرسين جامع در زمينه فقه و اصول و هيئت و رياضى بودهاند »(82) .
مجالس تدريس و برخى از شاگردان
از ابتداى جوانى ايشان به تدريس اشتغال داشتند و دروس مختلف فقه و اصول و تفسير و كلام و رياضى و هيئت را تدريس مىنمودند، و اشتهار ايشان به اين دو علم اخير يعنى رياضى و هيئت بگونهاى بود كه برخى از مدرسين از قم به جهت درس ايشان به اصفهان مىآمدند .
و تدريس كتابهائى نظير خلاصة الحساب شيخ بهائى و مجسطى و تحرير اقليدس و اُكر و مانند آن در اصفهان منحصر به ايشان بود .
صاحب اين قلم بخوبى به ياد دارم كه در يكى از سالهاى پس از فوت معظم له به جهت استجازه در نقل روايت به محضر آية اللَّه آقاى حاج شيخ عباسعلى اديب اصفهانى قدس سره رسيدم، ايشان با توجه به اينكه خود علم هيئت را تدريس مىكرد از مرحوم آية اللَّه مجد العلماء قدس سره به بزرگى و عظمت ياد نمود و ايشان را در علم هيئت مقدّم برخود دانست و استدلال فرمود كه وى هم هيئت قديم و هم هيئت جديد هر دو را باهم دارا بود و مىدانست، رحمة اللَّه عليهما .
دروس رياضى ايشان ابتداء در مسجد جامع عباسى (امام) تشكيل مىشد و پس از آن در مدرسه ملا عبداللَّه تسترى در اول بازار و دروس هيئت و تفسير در مسجد نو بازار منعقد مىگرديد و درس خارج فقه واصول ايشان در مدرسه عمويشان مرحوم آية اللَّه العظمى آقاى حاج شيخ محمد على نجفى منعقد مىگرديد .
صفحه 130
و از آنجا كه تدريس ايشان قريب به نيم قرن ادامه پيدا كرد بسيارى از فضلاء و علماى اصفهان يا اصفهانى يا غيره اصفهانى كه برههاى را در اين شهر تحصيل نمودهاند از محضر معظم له استفاده علمى نمودهاند .
و در ذيل فقط به نام برخى از آنها اشاره مىشود :
1 - علامه حجة آقاى حاج شيخ احمد مهديان .
2 - علامه حجة آقاى حاج شيخ اسماعيل غروى .
3 - آية اللَّه سيد اسماعيل هاشمى طالخونچهاى .
4 - علامه حجة آقاى حاج سيد محمد باقر احمدى .
5 - علامه محقق آية اللَّه آقاى حاج سيد محمد باقر موحد ابطحى .
6 - آية اللَّه العظمى آقاى حاج شيخ محمد تقى مجلسى اصفهانى .
7 - آية اللَّه آقاى حاج سيد محمد تقى موسوى شفتى، داماد معظم له .
8 - علامه حجة آقاى حاج سيد حسن حسينى .
9 - علامه حجة آقاى حاج شيخ حسن ديانى نجف آبادى .
10 - آية اللَّه آقاى حاج آقا حسن فقيه امامى .
11 - آية اللَّه العظمى آقاى حاج شيخ حسينعلى منتظرى .
12 - علامه حجة آقاى حاج شيخ حيدر على جبل عاملى .
13 - آية اللَّه آقاى حاج شيخ رحمت اللَّه فشاركى از مدرسين حوزه علميه قم .
14 - علامه حجة آقاى حاج شيخ محمد رضا مداح الحسينى .
15 - آية اللَّه آقاى حاج شيخ عباس ايزدى نجف آبادى .
16 - علامه حجة آقاى حاج شيخ عبدالرحيم فضيلتى .
17 - علامه حجة آقاى حاج شيخ محمد على آقائى .
18 - علامه حجة آقاى حاج شيخ على شمس تويسركانى .
19 - علامه استاد على مشفقى صاحب تقويم اوقات شرعيه اصفهان .
20 - علامه حجة آقاى سيد فضل اللَّه بن ضياء الدين تجويدى .
صفحه 131
21 - علامه حجة آقاى حاج شيخ قاسم كاظمينى .
22 - علامه حجة آقاى حاج سيد مجتبى موسوى درچهاى .
23 - علامه حجة آقاى حاج سيد محمد على موسوى درچهاى .
24 - علامه حجة آقاى حاج سيد محمد فقيه احمد آبادى .
25 - علامه حجة آقاى حاج سيد محمود امام جمعه زاده خوراسگانى .
26 - علامه حجة آقاى حاج شيخ متضى تمنائى .
27 - علامه حجة آقاى حاج شيخ مرتضى شفيعى .
28 - آية اللَّه آقاى حاج شيخ مرتضى مقتدائى .
29 - علامه حجة آقاى حاج سيد مرتضى بن على اكبر هاشمى مولود سال 1364 .
30 - علامه حجة آقاى حاج شيخ مظفر كاظمينى .
31 - آية اللَّه آقاى حاج شيخ مهدى غياث الدين مجد الاسلام نجفى نجل جليل آن مرحوم .
32 - صاحب اين قلم فقير الى اللَّه تعالى الشيخ هادي النجفي حفيد آن مرحوم .
و بسيارى ديگر از فضلاء و علماء و حتى برخى از اساتيد دانشگاهها كه اين مختصر گنجايش ذكر همه را ندارد و لذا اگر نام كسى از قلم افتاده است از آنها پوزش مىطلبيم .
تعين قبله دقيق مصلاى شهر اصفهان
در هنگام تجديد بناى مسجد مصلى اصفهان كه به صورت مصلاى بزرگ شهر اصفهان در حال ساختمان است در قبله آن اختلاف افتاد و همه علماء مراجعه به ايشان دادند و معظم له به آنجا تشريف برده و با گذاشتن وسائل مورد احتياج و
صفحه 132
محاسبات رياضى و هيوى قبله مسجد مصلى اصفهان يا مصلاى بزرگ شهر اصفهان را با دقت تمام تعين فرمودند و از آنجا خارج شدند و بعد از تعين قبله فرموده بودند : اگر يك خط فرضى راست از اين نقطه در داخل مصلى بتوان رسم كرد مستقيماً به ميان كعبه برخورد خواهد نمود .
آية اللَّه مجد العلماء نجفى در سن 44 سالگى در اصفهان
صفحه 133
تاليفات
از معظم له مصنفات و مؤلفاتى به يادگار مانده است كه به برخى از آنها اشاره مىشود :
1 - ايرادات و انتقادات بر دائرة المعارف فريد وجدى .
2 - ترجمه « نقد فلسفه داروين » از عربى به فارسى .
اين كتاب از والد معظم له آية اللَّه شيخ محمد رضا نجفى طاب ثراه است . و به درخواست مؤلف توسط فرزندشان به زبان فارسى ترجمه مىشود، ترجمه بسيار سليس و روان و زيبا انجام گرفته است و قسمتى از آن توسط آقاى استادى در سى مقاله / 341 معرفى و به چاپ رسيده است .
3 - حاشيه روضات الجنات .
برخى از آن با حاشيه والدشان بر روضات در اعلاط الروضات به طبع رسيده است و قسمتى ديگر از آن لا يزال مخطوط است .
4 - حاشيه سمطا اللآل في مسالتي الوضع والاستعمال .
به همراه متن كتاب در سال 1413 در قم مقدسه توسط مؤسسه آل البيت عليهم السلام چاپ و منتشر گرديد .
5 - حاشيه وقاية الاذهان .
به همراه متن كتاب در سال 1413 در قم مقدسه توسط مؤسسه آل البيت عليهم السلام چاپ و منتشر گرديد .
6 - دروس في فقه الامامية (كتاب الصلاة و كتاب الصوم) .
اين كتاب متن دروس بحث خارج فقه ايشان است كه بر فضلاء و علماء در مجلس درس القاء مىگرديده است و توسط معظم له ثبت و ضبط شده است .
7 - رسالهاى در شرح حال جدشان آية اللَّه آقاى حاج شيخ محمد حسين
صفحه 134
نجفى اصفهانى .
صاحب تفسير مجد البيان كه قرار بود بعنوان مقدمه تفسير قرار گيرد كه چنين نشد و لا زال مخطوط است .
8 - رسالهاى در احوالات والدشان آية اللَّه ابو المجد شيخ محمد رضا نجفى اصفهانى .
كه در مقدمه رساله امجديه / 5 طبع سوم منتشر شده است .
9 - رسالهاى در احوالات و شرح حال خودشان .
كه در مقدمات رساله امجديه / 13 با اضافاتى به طبع رسيده است .
10 - صرف افعال .
رسالهاى است كه در كودكى در علم صرف تدوين نمودهاند .
11 - الفوائد الرضوية في شرح الفصول الغروية .
در هنگامى كه در نزد والدشان مشغول قرائت كتاب فصول عمويشان مرحوم آية اللَّه حاج شيخ محمد حسين اصفهانى حائرى قدس سره در علم اصول بودهاند اين حواشى را بر فصول زده و تحت اين نام تنظيم فرمودهاند .
12 - گل گلشن .
گلشن راز از سرودههاى شيخ محمود شبسترى عارف و شاعر مشهور است، معظم له گلشن راز را تحت اين نام تلخيص نمودهاند .
13 - المختار من القصائد والاشعار .
در سال 1409 به تحقيق علامه محقق حجة الاسلام والمسلمين آقاى حاج سيد احمد حسينى اشكورى در قم مقدسه به طبع رسيد .
14 - اليواقيت الحسان في تفسير سورة الرحمن .
در همان سال 1409 به تحقيق صاحب اين قلم و به همراه شرح حالى مبسوط از ايشان، و مقدمهاى از آية اللَّه والد طاب ثراه در قم مقدسه با عنوان قبلى در يك مجلد به طبع رسيد .
صفحه 136
نمونهاى از اشعار
اشعارى فراوانى از حفظ داشتند و به مناسبت قرائت مىكردند و خودشان نيز گاهى شعر مىسرودند، نمونه هائى از اشعارى ايشان چند بيت زير است كه از كتاب « المختار من القصائد والاشعار » و برخى ديگر از مؤلفات معظم له استخراج گرديده است .
آنچه ندارد عوضى در جهان ** عمر عزيز است غنيمت بدان
و همچنين در ترجمه ابياتى از لامية العجم فرمودهاند :
اگر در مكان بود عزّ و خوشى ** هميشه بدى شمس اندر حَمَل
اگر برترى جست پستر زمن ** مرا اسوه باشد به شمس و زحل
يگانه رجل در جهان آن كس است ** كه تعويل نارد بديگر رجل
همانا وفا رفت و غدر آمده است ** مسافت بود بين قول وعمل(83)
امامت جماعت
بعد از ارتحال والد ماجدشان رسماً امامت جماعت مسجد نو بازار را بر عهده گرفتهاند و اين وظيفه را تا موقع وفات 20 ذى الحجة 1403 يعنى بيشتر از 45 سال به أحسن وجه به انجام رساندند .
مرحوم علامه مهدوى در مورد امامت جماعت ايشان مىنويسد : « مرحوم مجد العلماء از سالى كه پدر بزرگوارش وفات يافت (1362) تا موقع وفات بغير از ايام مسافرت ظهر و شب در مسجد نو بازار اقامه جماعت نموده و عدهاى از
صفحه 137
مؤمنين و مقدسين به نماز ايشان حاضر شده و به فيض و ثواب نائل مىشدند بالاخص در ايام ماه مبارك رمضان كه نماز جماعت مسجد نو و منبر واعظين آنجا عنوان و شهرتى داشت و مردم از عموم محلات بدانجا رفته و در نماز و استفاده از مواعظ شركت مىنمودند »(84) .
و در جلد ديگرى از كتابش چنين مىنگارد : « تزئينات مسجد (يعنى مسجد نو) از حيث كاشيكارى تا اين اواخر ناقص بود و در سالهاى اخير در زمان امامت مرحوم مجد العلماء قسمت عمده نماى مسجد قسمت جنوبى و غربى به بهترين صورت كاشيكارى شده و خود مرحوم مجد العلماء نيز در ايوان كوچك شمالى مدفون گرديد، رحمة اللَّه عليه »(85) .
بعد از ارتحال مرحوم آية اللَّه آقاى حاج شيخ مهدى نجفى مسجدشاهى قدس سره(86) در شب يكشنبه پنجم ماه صفر سال 1393 در اصفهان كه نماز بر جنازه معظم له نيز توسط آية اللَّه مجد العلماء نجفى طاب ثراه اقامه گرديد . اقامه جماعت در مسجد جامع عباسى (امام) را نيز بر عهده مىگيرند و اين مهم نيز تا پايان عمر با بركتشان ادامه دادند .
متذكر مىگرديم كه امامت مسجد جامع عباسى (امام) از اندكى بعد زمان ورود جد اعلايشان مرحوم آية اللَّه العظمى آقاى شيخ محمد تقى رازى نجفى اصفهانى صاحب هداية المسترشدين به اصفهان يعنى قبل از سال 1225 ق تاكنون كه سال 1422 ق است قريب به دو قرن است كه بر عهده اين بيت جليل مىباشد و به همين مناسبت يعنى امامت در اين مسجد نيز به اين خانواده اطلاق « مسجد شاهى » مىشده است .
صفحه 138
نماز جنازه مرحوم آية اللَّه آقاى حاج شيخ مهدى نجفى (قدس سره)
توسط آية اللَّه آقاى مجد العلماء نجفى (طاب ثراه) در مسجد شاه اصفهان
صفحه 139
آية اللَّه مجد العلماء نجفى در سن 48 سالگى در جشن افتتاح دبيرستان هراتى اصفهان
صفحه 140
آية اللَّه مجد العلماء نجفى در سن 52 سالگى و در پشت عكس خود چنين مرقوم فرمودهاند :
اين عكس ناچيز خود را به فرزند عزيزم آقاى مهدى نجفى ملقب به غياث الدين طال عمره و بقاه وجعل اباه فداه تقديم داشتم 7 / 2 / 37 كتبه الاحقر مجد الدين النجفى
صفحه 141
آية اللَّه مجد العلماء نجفى در جمعى از علماء در سن حدود 65 سالگى
صفحه 142
اخلاق و مردمدارى
معظم له مؤدب به اخلاق اسلامى و آداب قرآنى بودند و در اين راه پيروى رسول اللَّه صلى الله عليه وآله وسلم و ائمه معصومين عليهم السلام را مىكردند، در رفع قضاء حوائج عامه و به خصوص اهل علم و طلاب علوم دينيه و فضلاء به قدر توان خويش كوشا بودند .
اكنون كه قريب بيست سال از فوت آن مرحوم سپرى شده است عدهاى از مردم و كسبه و فقراء و طلاب و اهل علم نوع برخوردهاى خوب ايشان را براى حقير نقل نموده و از وى به بزرگى و عظمت ياد مىنمايند و براى ايشان طلب رحمت و مغفرت مىكنند، حشره اللَّه تعالى مع اوليائه محمد و آله عليهم السلام .
همسر
همسر ايشان : علويه حاجيه خانم زينت آقا بنت مرحوم آية اللَّه آقاى سيد محمد هادى ابن سيد عبدالوهاب صدر العلماء حسينى شمس آبادى اصفهانى است .
مرحوم صدر العلماء عالمى غيور و فاضل و جامع و متنفذ در اصفهان و خصوصاً محل شمس آباد بود و مسجدى در محله شمس آباد در كوچه حاج زرگرباشى ساخت و در آنجا نيز تا آخر حيات به جماعت مىپرداخت و آن مسجد نيز اكنون به نام خود ايشان به مسجد صدر العلماء شهرت دارد .
شجره نامه آن مرحوم به قرار ذيل است :
سيد محمد هادى بن عبدالوهاب بن محمد بن مهدى بن محمد بن على بن ابى القاسم بن مؤمن بن حسين بن عباد بن طاهر ملقب بابى الفتح بن حبيب اللَّه بن حسين بن غياث ملقب به غياث الاسلام بن محمد بن شمس الدين بن حبيب اللَّه بن باقر بن نجيب الدين بن محمد بن ناصر ملقب به ناصر الدين بن مرتضى بن على بن
صفحه 143
حسين بن پادشا بن حسن بن پادشا بن عبداللَّه بن عقيل بن ابى طالب بن حسين بن جعفر بن محمد ابن ابى جعفر محمد سيد الأكبر ابن ابى محمد حسن ابن ابى عبداللَّه حسين الاصغر ابن سيد الساجدين زين العابدين على ابن ابى عبداللَّه الحسين الشهيد ابن امير المؤمنين على بن ابى طالب عليهم السلام .
آية اللَّه سيد محمد هادى صدر العلماء بعد از يك عمر تلاش و خدمت به مذهب و شريعت و رفع قضاء حوائج عامه خصوصاً در دوران استبداد رضا خانى در سال 1321 ه . ش در اصفهان چشم از جهان فانى بست و پيكرش با تشيع شايستهاى در مقبره خانواده گيش در تخت فولاد اصفهان جنب تكيه آقا حسين خوانسارى كه به نام خود ايشان تكيه صدر العلماء يا صدر هاشمى نيز ناميده مىشود مدفون گرديد، رحمة اللَّه عليه .
فرزندان
مرحوم آية اللَّه مجد العلماء نجفى طاب ثراه داراى 9 فرزند شدند، پنج دختر كه همگى ازدواج نمودند و خود صاحب فرزندان و نوادگان متعدد هستند و چهار فرزند ذكور :
1 - بزرگترين اولاد ذكور ايشان آية اللَّه آقاى حاج شيخ مهدى غياث الدين مجد الاسلام نجفى قدس سره هستند كه شرح حال ايشان در فصل بعدى خواهد آمد .
2 - جناب آقاى مهندس محمد رضا نجفى حفظه اللَّه تعالى(87) .
صفحه 144
3 - جناب آقاى دكتر محمد نجفى حفظه اللَّه تعالى(88) .
صفحه 145
4 - حسين نجفى كه در طفوليت در سال 1332 ه . ش از دنيا رفته است و در تكيه صدر العلماء جنب مادرش مدفون است .
وفات و تشيع و مدفن
معظم له با اينكه همواره ساكن اصفهان بودند، ولى چند روز قبل از ارتحالشان به قصد معالجه چشمهايشان كه يكى از آنها بكلى نابينا و ديگرى نيز فقط شبهى را مىديد به تهران مسافرت كرده بودند، و لذا ارتحالشان نيز در منزل دخترشان در قلهك تهران در صبح روز چهارشنبه 20 ذى الحجة الحرام 1403 ق برابر با 6 مهرماه 1362 ش واقع گرديد .
جسم مطهر صبح روز پنج شنبه به اصفهان رسيد، بازار شهر اصفهان به احترام ارتحال اين عالم ربانى يكسره تعطيل و سياهپوش گرديد، مردم دسته دسته به طرف منزل ايشان حركت نمودند، جنازه شريفه در منزل مسكونى ايشان واقع در پشت ميدان جامععباسى (امام) غسل داده شده وبا انبوه مشيعين از منزل بهمسجد جامع عباسى (امام) و از آنجا تا مسجد نو بازار تشيعى شايسته و انبوه گرديد .
درمسجد نوبازار توسط مرحوم آيةاللَّه آقاى حاج شيخحيدر على محقق(89)قدس سره
صفحه 148
بر ايشان نماز خوانده شد و همانجا در ايوان شمال شرقى به خاك سپرده شدند .
صفحه 149
انعكاس اخبار ارتحال و مجالس ترحيم
خبر ارتحال مرحوم آية اللَّه مجد العلماء نجفى طاب ثراه از راديو و تلويزيون مركزى و استانى پخش شد و در صفحات اول برخى از روزنامههاى و جرائد كثير الانتشار وقت نيز درج گرديد و در تمام ايران بالخصوص در اصفهان موجب غم واندوه فراوان گرديد . مجالس ترحيم در مساجد مختلف برپا گرديد و مردم عزادار دسته دسته براى عرض تسليت به بقية اللَّه الاعظم عجل اللَّه تعالى فرجه الشريف در مجالس شركت مىكردند .
به همين مناسبت از طرف همه مراجع تقليد وقت از نجف اشرف و تهران و قم مقدسه و مشهد مقدس پيامهاى تسليتى براى فرزند گرامى ايشان و بيت معظم له واصل گرديد و همچنين نمايندگانى جهت شركت در اين مراسم اعزام و ارسال گرديدند كه تفصيل آن وقايع و ذكر آن خود دفتر جداگانهاى را مىطلبد .
مراثى و ماده تاريخ
جمعى از علماء و شعراء بعد از ارتحال معظم له اشعارى را در رثاء و ماده تاريخ ايشان به زبان فارسى و عربى سرودند كه به برخى از آنها اشاره مىشود :
1 - آية اللَّه آقاى حاج سيد مجتبى مير محمد صادقى طاب ثراه در ابياتى چنين سرود :
لهفي لموت البطل العليم ** ذي المجد ثم الحسب القديم
اُف لدهرٍ يقتطف ثمر الهدى ** من دوحة العلم ذي النسب الكريم
فأردتُ أن اورخ عام وفاته ** ليكون تذكرة الاخلاف والحميم
ألحق الى المجموع سبعاً ثم قل ** « نرجو لمجد العلم مثوى في النعيم »
(1362 ه . ش)
صفحه 150
2 - استاد اديب آقاى على مظاهرى در اين مرثيت سرود :
مجد العلما و مجد دين رفت ** آن عالِم عالَم يقين رفت
آن مظهر زهد و پارسائى ** آن رهبر راه راستين رفت
از مجمع عالمان معلم ** از حلقه زاهدان نگين رفت
محراب نشين مسجد نو ** بر منبر عرش از زمين رفت
آن دم كه از اين جهان به جنت ** آن پاك نهاد پاك بين رفت
تاريخ وفات او رقم شد ** « رونق ده علم و حصن دين رفت »
(1362 ه . ش)
ومصراع اخير كه شامل ماده تاريخ است استاد اديب آقاى سيد قدرت اللَّه هاتفى سرودهاند .
در ضمن اين اشعار بر روى سنگى كه بر بالاى سر مزار مرحوم آية اللَّه مجد العلماء نجفى طاب ثراه نصب شده منقور است .
3 - شاعر توانا و استاد اديب آقاى فضل اللَّه اعتمادى متخلص به برنا در مرثيه و ماده تاريخ معظم له گويد :
مجد العلماء كه مجد دين نامش بود ** حبّ حقّ و حبّ دين مىجامش بود
آن حبر كه كسب فضل و تدريس علوم ** رسم و روش و سيرت ما دامش بود
آن عالِم عاملى كه روحانيت ** سنخيت خاندان و اقوامش بود
آن مجتهد مسلمى كاندر فقه ** داراى اجازات زاعظامش بود
هم زاده از كياى دانش بابش ** هم وارث رهبران دين مامش بود
هم حبّ بتول و مرتضى داشت بدل ** هم حامى مصطفى و اسلامش بود
مهر حسن و حسين و اولاد حسين ** چون جان و روان بجسم و اندامش بود
در بندگى خدا لياليش گذشت ** تعليم و هدايت كار أيامش بود
در هر عمل خير كه مىكرد قيام ** كوشا زدل و جان پى اتمامش بود
نه فكر فريب خلق در سر پرورد ** نه ميل به پيروى اوهامش بود
صفحه 151
نه ظلم و ستم كسى در اعمالش ديد ** نهنقص وخلاف وغشدراحكامشبود
هرجا كه شدى زكثرت حسن سلوك ** هر كس پى احترام و اكرامش بود
گفت ارجعى دعوت حق را لبيك ** چون وقت فراخواندن و اعزامش بود
برنا پى تاريخ وفاتش بنوشت ** بيتى كه به شمسى جمع ارقامش بود
« مجد العلماء كه مجد دين نامش بود ** حبّ حق و حبّ دين مىجامش بود »
(1362 ه . ش)
صفحه 152
مصادر شرح حال
شرح حال ايشان به قلم خودشان كه با تغييرات مناسب بعد از ارتحالشان در رساله امجديه / (11 - 34) طبع سوم به چاپ رسيده است :
تاريخ علمى و اجتماعى اصفهان در دو قرن اخير 3 / ( 164 - 168) و 2 / ( 417 - 425)
نقباء البشر 1096/4
روزنامه عرفان - فروردين ماه 1322 ه . ش بقلم مرحوم معلم حبيب آبادى
مكارم الآثار 1096/4
دانشمندان و بزرگان اصفهان / 329
گنجينه دانشمندان 5 / (384 - 386)
اليواقيت الحسان في تفسير سورة الرحمن / (16 - 32)
وقاية الاذهان / (43 - 50) طبع مؤسسه آل البيت عليهم السلام
رجال اصفهان دكتر كتابى 215/1
ريشهها و جلوههاى تشيع و حوزه علميه اصفهان 510/1 و152/2
سى مقاله آقاى استادى / 343
حاج آقا نور اللَّه اصفهانى ستاره اصفهان / 121 تاليف آقاى عباس عبيرى
انديشه سياسى و تاريخ نهضت بيدارگرانه حاج آقا نور اللَّه اصفهانى / 340 تاليف آقاى دكتر موسى نجفى